İsmail Cerrahoğlu ismi Türkiye’de tefsir ilmiyle özdeşleşmiş isimlerden birisidir. 1956 yılından itibaren tefsir sahasına büyük emek vermiş olan hocamız 1996 yılında emeklilikle faaliyetini sonlandırmış gözükse de eserleriyle tefsir çalışmalarında varlığını devam ettirmektedir ve ettirecektir. Elinizdeki kitap, doksan yıllık bir ömrün, onun kişiliğinin ve yarım asırlık ilmî birikimin hikâyesini takdim etmektedir. Kitapta Cerrahoğlu hocayla birlikte çalışmış hocalarımızın anlatımlarının yanı sıra telif ettiği eserlerini inceleyen makalelere yer verilmiştir. Böylece bu kitap, yaşanmışlıkları duygunun etkileyici yönüyle ele almakta, ayrıca Cerrahoğlu’nun ürettiği geniş külliyatın özlerini sizlerle buluşturmaktadır. Bu vesileyle eser, Türkiye İlahiyat fakülteleri tarihinde tefsir ilminin gelişim sürecini de özetlemiş sayılabilir. “İsmail Cerrahoğlu: Tefsire Adanmış Bir Ömür” adlı bu çalışma, tefsirin koca çınarına, doksanıncı yaşında öğrencileri tarafından gösterilen vefanın tarihe vurulmuş mührüdür.

 

Editör

Doç.Dr.Gökhan Atmaca

Doç.Dr.Ali Karataş

 

İÇİNDEKİLER

 

Önsöz

Giriş

 

İSMAİL CERRAHOĞLU’NUN HAYATI, İLMİ ŞAHSİYETİ ve ESERLERİ

Birinci Bölüm

Tefsir İlminin Çınarlarından Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu

Giriş

1. Hayatı ve İlmi Şahsiyeti

1.1. Üniversite Yılları

1.2. Asistanlık Dönemi

1.3. Doçentlik ve Profesörlük Dönemi

1.4. Emeklilik Dönemi

2. İlmî Çalışmaları

2.1. Telif Kitapları

2.2. Tahkikleri

2.3. Tercümeleri

2.4. Makaleleri

2.5. Kitap Tanıtımları

2.6. Yönettiği Tezler

2.6.1. Yüksek Lisans Tezleri

2.6.2. Doktora Tezleri

3. İsmail Cerrahoğlu Hakkında Yapılan Çalışmalar

Sonuç

 

İkinci Bölüm

İsmail Cerrahoğlu’nun İlmî Çalışmaları

Giriş

1. Telif Kitapları

2. Tahkikleri

3. Tercümeleri

4. Makaleleri

4.1. Müfessir-Tefsir Tanıtım ve Değerlendirmeleri

4.2. Kur’ân ve Kavram Çalışmaları

4.3. Şahıslar ve Tefsir Hareketleri Üzerine Yaptığı Çalışmalar

5. Diğer Makaleleri

Sonuç

İSMAİL CERRAHOĞLU’NUN TEFSİR YÖNÜ

ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER

Üçüncü Bölüm

İsmail Cerrahoğlu’na Göre Tefsir ve Müfessirin Meşruiyeti

Giriş

1. Kur’an’ın Anlaşılabilirliği

2. Tefsiri Gerektiren Sebepler

2.1. Akli Sebepler

2.2. Naklî Sebepler

3. İlk Müfessir Hz. Muhammed

3.1. Tebliğ Görevi

3.2. Tebyîn Görevi

4. Tefsirde İzlenilmesi Gereken Yol

4.1. Kur’an’ın Kur’an’la Tefsiri

4.2. Hz. Peygamber’in Tefsiri

4.3. Sahabe Tefsiri

Sonuç

 

Dördüncü Bölüm

İsmail Cerrahoğlu’nun Ulûmu’l-Kur’ân’a Yaklaşımı

Giriş

1. Ulûmu’l-Kur’ân’ı Ele Alışı

2. Başvurduğu Kaynaklar

2.1. Tefsirler

2.2. Ulûmu’l-Kur’ân’a Dair Eserler

2.3. Tabakât, Tarih ve Siyer Eserleri

2.4. Hadis ve Ulûmu’l-Hadis Kaynakları

2.5. Diğer Eserler

Sonuç

 

Beşinci Bölüm

Cerrahoğlu ve Koçyiğit’in Kur’ân-ı Kerim Meâl ve Tefsiri Adlı Eser Üzerine

Giriş

1. Kur’ân-ı Kerim Meâl ve Tefsiri Adlı Tefsirin Öne Çıkan Özellikleri

1.1. Sûre Girişlerinde Bilgi Verilmesi

1.2. Âyetler Arası Tenasübe ve Kur’ân Üslubuna Dikkat Çekilmesi

1.3. Dilsel Tahlillere Yer Verilmesi

1.4. Nesh Konusundaki Tutum

1.5. Kavramlara Önem Verilmesi

1.6. İsrâiliyyâta Karşı Sergilenen Tavır

1.7. Müfessirlere Muhalif Görüş Beyan Edilmesi

1.8. Tartışmalı Konulara Yer Verilmesi

1.9. Fıkhi Tartışmalara Değinilmesi

1.10. Meal Hatalarına Vurguda Bulunulması

1.11. Âyetlerden Mesaj Çıkarılması

2. Kur’ân-ı Kerim Meâl ve Tefsiri Adlı Tefsirde İzlenen Yöntem

2.1. Kur’ân’ın, Kur’ân ve Hadis/Sünnet ile Tefsiri

2.2. Müşkil Âyetlere Yaklaşım

2.3. Kıraat Farklılıklarını Zikretmek

2.4. Tarihi Bağlama Yer Vermek

2.5. Nüzul Sebeplerine Yaklaşımı

2.6. Rivâyetleri Sened ve Metin Tenkidine Tabi Tutmak

2.7. Bağlama ve Âyet Bütünlüğüne Dikkat Etmek

Sonuç

 

Altıncı Bölüm

İsmail Cerrahoğlu’nun Tefsir Tarihi Telakkisi Üzerine

Giriş

1. Kırk Yıllık İlim Yolculuğu

2. Cerrahoğlu’nun Tefsir Tarihi Telakkisinin Kısa Bir Kritiği

Sonuç

 

Yedinci Bölüm

İsmail Cerrahoğlu’nun Tâbiîn Dönemi Tefsiri ve İsrâiliyat Literatürüne

Bakışının Analizi

Giriş

1. Tabiîn Müfessirlerinin Tefsir İlmindeki Yeri ve Tefsir Yöntemleri

2. Tefsirde İsrâiliyat Konusunda Tâbiîn Müfessirlerinin Tutumu

2.1. Kâ‘b el-Ahbâr (ö. 32/652-53 [?])

2.2. Vehb b. Münebbih (ö. 114/732)

2.3. Abdülmelik b. Abdülaziz b. Cüreyc (ö. 150/767)

2.4. Tâbiîn Dönemi İsrâiliyat Örnekleri

3. Sahâbe Tefsiri ile Tâbiîn Tefsiri Karşılaştırması

Sonuç

 

Sekizinci Bölüm

İsmail Cerrahoğlu’nun Şarkiyât ve Müsteşriklere Yaklaşımları

Giriş

1. Cerrahoğlu’nun Şarkiyât’a ve Müsteşriklere Yaklaşımları

1.1. Cerrahoğlu’nun Müsteşriklere ve Eserlerine Yaptığı Atıflar

1.2. Cerrahoğlu’nun Müsteşriklere İtibar Ettiği Hususlar

1.3. Cerrahoğlu’nun Müsteşriklere Cevap Verdiği ve/ya Eleştiri Yönelttiği

Hususlar

Sonuç

HOCALARIN DİLİNDEN İSMAİL CERRAHOĞLU

Dokuzuncu Bölüm

Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu: Bir İlmî Kişilik Portresi

 

Onuncu Bölüm

Tefsirin Çağdaş Kurucu Babası: Güneş Yüzlü Hocam İsmail Cerrahoğlu

Sunuş

1. İlahiyat Fakültesinde Galaksiler ve Yıldızlar Galerisi

2. İsmail Cerrahoğlu Hocaya Hasret Yıllar

3. Güneşe Giden Yol: Mecburi Hizmet Kuramın Tutak/Ağrı İlçesine

Çıkması, İmam Hatip Hocalığı

4. Erzurum’da İsmail Cerrahoğlu Hocamı Ziyaret

5. İsmail Cerrahoğlu Hocam Asistanlık Sınavımda Jüri Üyesi

Nihayet

 

Onbirinci Bölüm

Münzevi Hocamız Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu’na Hürmet ve Muhabbetle

 

Onikinci Bölüm

İsmail Cerrahoğlu Hoca’yı Hayattayken Sevmek

Sunuş

1. Hayattayken Sevmek Ne Demek?

2. Hayattayken Sevmek

3. Anı-Vefa Kitabı ve Toplantısı Ne Demek?

4. Bir Âlimi Hayattayken Sevmek

Sonuç

 

Onüçüncü Bölüm

Mehmet Sait Hatipoğlu’nun Dilinden İsmail Cerrahoğlu

Giriş

Söyleşi

 

İSMAİL CERRAHOĞLU’NA ZİYARET ÜZERİNE

Ondördüncü Bölüm

Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu Hoca’ya Yaptığımız Ziyaretten İzlenimler

Giriş

1. Söyleşi

2. İzlenimler

Sonuç

 

FOTOĞRAFLARLA İSMAİL CERRAHOĞLU

Fotoğraflar