Akademik çalışmalarda disiplinler arası yaklaşımın önemi her geçen gün artmaktadır. İslâm hukuk tarihi ve sosyal tarih çerçevesinde disiplinler arası bir niteliğe sahip olan bu eser, İslâm-Osmanlı hukuk tatbikatına yönelik bir tahlil çalışması olmakla beraber, Osmanlı Kıbrısı’nda yüzyıllarca birlikte yaşamış Müslim ve gayrimüslim toplumların sosyal tarihlerine de ışık tutmaktadır. Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Kıbrıs adası, içinde barındırdığı farklı etnik ve dinî unsurlarla var olagelmiştir. Nitekim 1571 ile 1878 tarihleri arasındaki Osmanlı hâkimiyetinde Müslümanlar ve adada çoğunluğu oluşturan gayrimüslimler, 307 yıl boyunca beraber yaşamış; ticaret başta olmak üzere hayatın tabii seyri içerisinde birçok farklı sahada birbirleriyle temas halinde olmuşlardır. Bu çalışma, söz konusu hukuki ve tarihsel tecrübeyi belgelere dayalı olarak aydınlatmaktadır.

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ  

KISALTMALAR  

GİRİŞ  

I. KONUNUN ÖNEMİ VE KAPSAMI 

II. ARAŞTIRMA METODU VE KAYNAKLAR  

III. 17. VE 18. YÜZYILLARDA KIBRIS’IN GENEL DURUMU  

A. KIBRIS’IN TARİHİNE GENEL BİR BAKIŞ  

B. ADANIN SİYASÎ, SOSYAL VE İDARÎ DURUMU  

C. ADADAKİ MÜSLÜMAN VE ZİMMÎ NÜFUS  

BİRİNCİ BÖLÜM

OSMANLI’DA ŞER‘Î MAHKEMELER VE KADI SİCİLLERİ

(17. VE 18. YÜZYILLAR)

I. ŞER‘Î MAHKEMELER  

A. ŞER‘Î MAHKEMELER VE KADILIK  

B. KADILARIN YARDIMCILARI  

1. Müftü  

2. Nâib  

3. Şühûdü’l-Hâl  

4. Kassâm  

5. Kâtip  

6. Muhzır  

7. Subaşı  

8. Çavuş  

9. Mübâşir  

10. Müşâvir  

11. Mahkeme Tercümanı  

C. KIBRIS ŞER‘Î MAHKEMELERİ  

II. KADI SİCİLLERİ  

A. TANIMI VE MAHİYETİ  

B. MUHTEVASI  

1. İ‘lâm  

2. Hüccet  

3. Ma‘rûz  

4. Mürâsele  

5. Emir ve Buyruldu  

C. KIBRIS KADI SİCİLLERİ  

İKİNCİ BÖLÜM

ŞAHIS, AİLE VE MİRAS HUKUKUNA DAİR İLİŞKİLERİN ANALİZİ

I. ŞAHISLAR HUKUKU  

A. VASÎ TAYİNİ  

B. VASÎNİN TASARRUFU  

II. AİLE HUKUKU  

A. EVLENME AKDİ VE HUKUKÎ SONUÇLARI  

1. Nikâh (Evlenme Akdi)  

2. Mehir  

3. Nafaka  

4. Kadının Kocasına Karşı Görevleri  

B. EVLİLİĞİN SONA ERMESİ VE HUKUKÎ SONUÇLARI  

1. Talâk  

2. Muhâlea  

3. Tefrik (Kazâî Boşanma)  

4. İddet  

5. Hidâne  

III. MİRAS HUKUKU  

A. VÂRİS  

B. TEREKE  

C. TEREKE ÜZERİNDEKİ HAKLAR  

D. BEYTÜLMÂL  

IV. DEĞERLENDİRME  

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

EŞYA VE BORÇLAR HUKUKUNA DAİR İLİŞKİLERİN ANALİZİ

I. EŞYA VE BORÇLAR HUKUKU  

A. EŞYA HUKUKU  

1. Su Alma Hakkı (Hakku’ş-Şirb)  

2. Ön Alım Hakkı (Şüf‘a)  

3. Rehin  

4. Vefâen Satış (Bey‘ bi’l-Vefâ)  

B. BORÇLAR HUKUKU  

1. Borcun Kaynakları  

a. Akid  

(1) Akdin fesâdı  

(2) Fuzûlînin akdi  

(3) Akdin ikâle yoluyla sona ermesi  

b. Haksız Fiiller  

(1) Gasp  

(2) İtlâf  

c. Haksız İktisap  

2. Borcun Hükmü  

3. Borçların Sona Ermesi  

a. Îfâ  

b. Îfâ yerine edim  

c. İbrâ  

d. Zaman aşımı  

4. Akidler 

a. Satım akdi (Bey‘)  

(1) Kesin satış (Bey‘ü’l-bât)  

(2) Mukâyada satışı (Bey‘ü’l-mukâyada)  

(3) İrâdî şart (Caʻlî şart)  

(4) Şart muhayyerliği (Hıyârü’ş-şart)  

(5) Ayıp muhayyerliği (Hıyârü’l-ayb)  

(6) Aldanma muhayyerliği (Hıyârü’l-gabn)  

b. Hibe  

c. Kira akdi (İcâre)  

d. Karz akdi (Borç verme)  

e. Kefalet akdi  

f. Sulh akdi  

C. DEĞERLENDİRME  

SONUÇ  

KAYNAKLAR  

EKLER  

EK 1: 17. VE 18. YÜZYIL KIBRIS KADI SİCİLLERİNDEN ELDE EDİ-LEN İSTATİSTİKSEL VERİLER 

EK 2: ÖRNEK SİCİL METİNLERİ