Modernizmin yalnız bıraktığı zamanımız insanı, üç dört asırdan beri ruhi hayatına yapılan saldırılar altında ezilmiş, modernliğin avantajlarının bedelini yalnızlığa ve manevî buhranlara itilmesi ile ağır bir şekilde ödemiş ve medet umarak ilâhlaştırdığı pozitif bilimler, sıkıntılarını gidermeye yetmemiştir. Bunun yanında, bütün nefsanî duyguları tatmin etme özgürlüklerine rağmen, ruhi bunalım had safhalara çıkmış ve genellikle insanlar artık birbirlerinin kanını içen birer canavar haline gelmişlerdir.

Bütün her şeye -işareten de olsa- yer veren Kur’an-ı Kerim, elbette ruh, kalp, akıl, nefis, irade ve vicdan gibi, soyut kavramlar hakkında da bilgi vermiştir. İşte bizim araştırmamızdaki amacımız; insanın manevî yönlerini oluşturan bu kavramları, Kur’an’ın ışığında inceledikten sonra, insanın maddî yönünü oluşturan bedene musallat olan hastalıklar gibi, manevî yönünü oluşturan ruha da musallat olan ya da ruhun faaliyetini sağlıklı bir şekilde icra etmesini engelleyen hastalıkları tesbit edip, yine Kur’an’ın rehberliğinde çarelerini ortaya koymaktır.

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR
GİRİŞ
     A. ARAŞTIRMANIN ALANI VE KAPSAMI
     B. ARAŞTIRMANIN AMACI
     C. ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ
     D. ARAŞTIRMANIN METODU

I. BÖLÜM
RUHİ HASTALIKLAR İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
     A. RUHİ HASTALIKLAR İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
          1. İnsan
          2. Ruh
               a. Ruh Kadim midir, Hâdis midir? 
               b. Ruh Ölümlü müdür, Ebedî midir? 
               c. Haşr-i Cismânî Mümkün müdür? 
          3. Nefis
               a. Nefsin Çeşitleri
                    1) Nefs-i Mülhime
                    2) Nefs-i Emmâre
                    3) Nefs-i Zâlime/Mazlûme
                    4) Nefs-i Levvâme
                    5) Nefs-i Zekiyye
                    6) Nefs-i Râdiye
                    7) Nefs-i Mardiyye
                    8) Nefs-i Mutmainne
               b. Nefsin İnsanları Aldatma Şekilleri
                    1) Hemm (Yeltenme) 
                    2) İlhâm
                    3) Hevâ
                    4) Tesvîl
                    5) Tatvî’
                    6) Şuhh
           4. Kalp
               a. Sıhhat Bakımından Kalp ve Vasıfları
                    1) Diri Kalp ve Vasıfları
                         a) İtmi’nân
                         b) Lîn
                         c) Huşû’
                         d) Sekine
                         e) Selm
                    2) Hasta Kalp ve Vasıfları
                         a) Rayn
                         b) Rayb
                         c) Zeyğ
                         d) Harac
                         e) Dayk
                    3) Ölü Kalp ve Vasıfları
                         a) Kasvet
                         b) A’mâ
                         c) Ğulf
                         d) Ekinne
                         e) Akfâl
               b. Hatm ve Tab’ (Kalp Mühürlenmesi)
               c. Kalbin Kuvveleri (Güçleri) 
                    1) Sem’
                    2) Basar
                    3) Kelâm
                    5. Akıl
                         a. Aklın Kuvveleri (Güçleri) 
                              1) His
                              2) İdrâk
                              3) Şuur
                              4) Fikir
                              5) İlim
                              6) Amel
                    6. Vicdan
     

B. İNSANIN PSİKOSOSYAL DEĞERİ
     1. Kur’an-ı Kerim’in İnsana Bakışı
          a. Kur’an-ı Kerim’de İnsanın Yaratılışı
               1) Hz. Âdem (a.s.)’ın Yaratılış Merhaleleri
                    a) Yeryüzü
                    b) Toprak
                    c) Çamur
                    d) Kuru Çamur
               2) Diğer İnsanların Yaratılmaları
                    a) Çamurdan Süzülen Sülâle
                    b) Rahme Konan Sperm
                    c) Nutfenin Alakaya Dönüşmesi
                    d) Alakanın Mudğaya Dönüşmesi
                    e) Mudğanın Kemikleşmesi
                    f) Kemiklere Et Giydirilmesi
                    g) Diğer Bir Yaratılış
               2. Sünnet’in İnsana Bakışı
               3. Psikolojik Yönden İnsan
                    a. Kur’an-ı Kerim’de Davranış Güdüleri
                         1) Dâhilî Güdüler
                              a) Nefs
                                   aa) Fizyolojik Güdüler
                                   aaa) Yeme ve İçme Güdüsü
                                   aab) Korunma Güdüsü
                                   aac) Yorgunluk Güdüsü
                                   aad) Cinsellik Güdüsü
                                   ab) Psikolojik Güdüler
                                   aba) Aidiyet Güdüsü
                                   abb) Sahiplenme Güdüsü
                                   abc) Ebedî Yaşama Güdüsü
                                   abd) Düşmanlık Güdüsü
                                   abe) İnanma Güdüsü
                         2) Haricî Güdüler
                              a) Melek
                              b) Cin ve Şeytan
                              c) Çevre
                                   aa) Tabiat (Doğa) 
                                   ab) Cemiyet (Toplum) 
II. BÖLÜM
KUR’AN-I KERİM’İN RUHİ HASTALIKLARA BAKIŞI
A. HASTALIK KAVRAMI
B. HASTALIK ÇEŞİTLERİ
     1. Maddî/Bedenî Hastalıklar
          a. Uzvî Hastalıklar
          b. Psikolojik Hastalıklar
     2. Ruhi Hastalıklar
          a. Cinnî Hastalıklar
          b. Asabî Hastalıklar
               1) Demans veya Alzheimer
               2) Tevettür (Stres ve Gerginlik) 
          c. Aklî Hastalıklar
               1) Cerbeze ve Gabavet
               2) Sefeh
               3) Sehiv (Unutkanlık) 
          d. Kalbî Hastalıklar
               1) Nefis Hastalıkları
                    a) Şehevî Hastalıklar
                         aa) Hırs
                         ab) Dünya Sevgisi
                         ac) İtbâu’l-Hevâ
                         ad) Hayâsızlık
                         ae) Fücûr ve Humûd
                         af) Eğlence
                         ag) Buhl (Cimrilik) 
                         ah) İsrâf
                    b) Gadabî Hastalıklar
                         ba) Tehevvür ve Cebânet
                         bb) Zulüm
                         bc) Tatayyur (Falcılık) 
                         bd) Merah (Bencillik) 
                         be) Hamiyet (Irkçılık) 
                         bf) Hıkd (Buğz) 
                         bg) Şenâe (Kin) 
                         bh) Hased
               2) Şekk-Şüphe Hastalıkları
                    a) Müdahene (Dalkavukluk) 
                    b) Sû-i Zann
                    c) Şirk
                    d) Riya
                    e) Hıyanet ve Nifak
               3) Basiret Körlüğü Hastalıkları
                    a) Cehalet
                    b) Fitne
                    c) Günahları Önemsememek
                    d) Emn (Affedileceğinden Emin Olmak) 
                    e) Ye’s (Affedileceğinden Ümitsiz Olmak) 
                    f) Fısk
                    g) Küfür
                         ga) Küfrün Sebepleri
                              gaa) Nankörlük
                              gab) İnâd
                         gb) Küfrün Eş Anlamlıları
                              gba) Gaflet
                              gbb) Dalâlet
                              gbc) Ameh
                              gbd) Ğavâ
                    h) Ucb, Kibir ve Fahr
                    ı) İstihzâ (Alaycılık) 
                    j) Fezâzet (Dilbazlık) 

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR
GİRİŞ
     A. ARAŞTIRMANIN ALANI VE KAPSAMI
     B. ARAŞTIRMANIN AMACI
     C. ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ
     D. ARAŞTIRMANIN METODU

I. BÖLÜM
RUHİ HASTALIKLAR İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
     A. RUHİ HASTALIKLAR İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
          1. İnsan
          2. Ruh
               a. Ruh Kadim midir, Hâdis midir? 
               b. Ruh Ölümlü müdür, Ebedî midir? 
               c. Haşr-i Cismânî Mümkün müdür? 
          3. Nefis
               a. Nefsin Çeşitleri
                    1) Nefs-i Mülhime
                    2) Nefs-i Emmâre
                    3) Nefs-i Zâlime/Mazlûme
                    4) Nefs-i Levvâme
                    5) Nefs-i Zekiyye
                    6) Nefs-i Râdiye
                    7) Nefs-i Mardiyye
                    8) Nefs-i Mutmainne
               b. Nefsin İnsanları Aldatma Şekilleri
                    1) Hemm (Yeltenme) 
                    2) İlhâm
                    3) Hevâ
                    4) Tesvîl
                    5) Tatvî’
                    6) Şuhh
           4. Kalp
               a. Sıhhat Bakımından Kalp ve Vasıfları
                    1) Diri Kalp ve Vasıfları
                         a) İtmi’nân
                         b) Lîn
                         c) Huşû’
                         d) Sekine
                         e) Selm
                    2) Hasta Kalp ve Vasıfları
                         a) Rayn
                         b) Rayb
                         c) Zeyğ
                         d) Harac
                         e) Dayk
                    3) Ölü Kalp ve Vasıfları
                         a) Kasvet
                         b) A’mâ
                         c) Ğulf
                         d) Ekinne
                         e) Akfâl
               b. Hatm ve Tab’ (Kalp Mühürlenmesi)
               c. Kalbin Kuvveleri (Güçleri) 
                    1) Sem’
                    2) Basar
                    3) Kelâm
                    5. Akıl
                         a. Aklın Kuvveleri (Güçleri) 
                              1) His
                              2) İdrâk
                              3) Şuur
                              4) Fikir
                              5) İlim
                              6) Amel
                    6. Vicdan
     

B. İNSANIN PSİKOSOSYAL DEĞERİ
     1. Kur’an-ı Kerim’in İnsana Bakışı
          a. Kur’an-ı Kerim’de İnsanın Yaratılışı
               1) Hz. Âdem (a.s.)’ın Yaratılış Merhaleleri
                    a) Yeryüzü
                    b) Toprak
                    c) Çamur
                    d) Kuru Çamur
               2) Diğer İnsanların Yaratılmaları
                    a) Çamurdan Süzülen Sülâle
                    b) Rahme Konan Sperm
                    c) Nutfenin Alakaya Dönüşmesi
                    d) Alakanın Mudğaya Dönüşmesi
                    e) Mudğanın Kemikleşmesi
                    f) Kemiklere Et Giydirilmesi
                    g) Diğer Bir Yaratılış
               2. Sünnet’in İnsana Bakışı
               3. Psikolojik Yönden İnsan
                    a. Kur’an-ı Kerim’de Davranış Güdüleri
                         1) Dâhilî Güdüler
                              a) Nefs
                                   aa) Fizyolojik Güdüler
                                   aaa) Yeme ve İçme Güdüsü
                                   aab) Korunma Güdüsü
                                   aac) Yorgunluk Güdüsü
                                   aad) Cinsellik Güdüsü
                                   ab) Psikolojik Güdüler
                                   aba) Aidiyet Güdüsü
                                   abb) Sahiplenme Güdüsü
                                   abc) Ebedî Yaşama Güdüsü
                                   abd) Düşmanlık Güdüsü
                                   abe) İnanma Güdüsü
                         2) Haricî Güdüler
                              a) Melek
                              b) Cin ve Şeytan
                              c) Çevre
                                   aa) Tabiat (Doğa) 
                                   ab) Cemiyet (Toplum) 
II. BÖLÜM
KUR’AN-I KERİM’İN RUHİ HASTALIKLARA BAKIŞI
A. HASTALIK KAVRAMI
B. HASTALIK ÇEŞİTLERİ
     1. Maddî/Bedenî Hastalıklar
          a. Uzvî Hastalıklar
          b. Psikolojik Hastalıklar
     2. Ruhi Hastalıklar
          a. Cinnî Hastalıklar
          b. Asabî Hastalıklar
               1) Demans veya Alzheimer
               2) Tevettür (Stres ve Gerginlik) 
          c. Aklî Hastalıklar
               1) Cerbeze ve Gabavet
               2) Sefeh
               3) Sehiv (Unutkanlık) 
          d. Kalbî Hastalıklar
               1) Nefis Hastalıkları
                    a) Şehevî Hastalıklar
                         aa) Hırs
                         ab) Dünya Sevgisi
                         ac) İtbâu’l-Hevâ
                         ad) Hayâsızlık
                         ae) Fücûr ve Humûd
                         af) Eğlence
                         ag) Buhl (Cimrilik) 
                         ah) İsrâf
                    b) Gadabî Hastalıklar
                         ba) Tehevvür ve Cebânet
                         bb) Zulüm
                         bc) Tatayyur (Falcılık) 
                         bd) Merah (Bencillik) 
                         be) Hamiyet (Irkçılık) 
                         bf) Hıkd (Buğz) 
                         bg) Şenâe (Kin) 
                         bh) Hased
               2) Şekk-Şüphe Hastalıkları
                    a) Müdahene (Dalkavukluk) 
                    b) Sû-i Zann
                    c) Şirk
                    d) Riya
                    e) Hıyanet ve Nifak
               3) Basiret Körlüğü Hastalıkları
                    a) Cehalet
                    b) Fitne
                    c) Günahları Önemsememek
                    d) Emn (Affedileceğinden Emin Olmak) 
                    e) Ye’s (Affedileceğinden Ümitsiz Olmak) 
                    f) Fısk
                    g) Küfür
                         ga) Küfrün Sebepleri
                              gaa) Nankörlük
                              gab) İnâd
                         gb) Küfrün Eş Anlamlıları
                              gba) Gaflet
                              gbb) Dalâlet
                              gbc) Ameh
                              gbd) Ğavâ
                    h) Ucb, Kibir ve Fahr
                    ı) İstihzâ (Alaycılık) 
                    j) Fezâzet (Dilbazlık) 

     C. İSLÂM TIP TARİHİNDE RUHİ HASTALIKLARIN TEDAVİSİ

III. BÖLÜM
RUHİ HASTALIKLARIN SEBEP VE ÇARELERİ
A. RUHİ HASTALIKLARIN SEBEPLERİ
     1. Bid’atler
     2. Hurafeler
     3. Bâtıl Dinler
     4. Efsaneler
     5. Korkular
     6. İlâhî İlimden Mahrumiyet
     7. Vesveseler
     8. Yüce Allah’ı Gereği Gibi Tanımamak
     9. Cehaletle Tevessüle Yeltenmek
     10. Ümit Tacirlerinin Tuzaklarına Düşmek
     11. Kötü Çevre ve Günahlar
     12. Acelecilik

B. RUHİ HASTALIKLARIN ÇARELERİ
     1. Manevî Temizlik
     2. İman
     3. İbadet
          a. Namaz
          b. Oruç
          c. Kurban
     4. Kur’an-ı Kerim Okumak
     5. Zikir ve Dua
     6. İhlâs
     7. Takvâ
     8. İhsân
     9. Sabır
          a. Bela ve Musibetlere Karşı Sabır
          b. İbadetlerdeki Meşakkatlere Karşı Sabır
          c. Şehevî Arzulara Karşı Sabır
          d. Allah Yolundaki Eziyetlere Karşı Sabır
     10. Telkîn

SONUÇ
KAYNAKÇA

C. İSLÂM TIP TARİHİNDE RUHİ HASTALIKLARIN TEDAVİSİ

III. BÖLÜM
RUHİ HASTALIKLARIN SEBEP VE ÇARELERİ
A. RUHİ HASTALIKLARIN SEBEPLERİ
     1. Bid’atler
     2. Hurafeler
     3. Bâtıl Dinler
     4. Efsaneler
     5. Korkular
     6. İlâhî İlimden Mahrumiyet
     7. Vesveseler
     8. Yüce Allah’ı Gereği Gibi Tanımamak
     9. Cehaletle Tevessüle Yeltenmek
     10. Ümit Tacirlerinin Tuzaklarına Düşmek
     11. Kötü Çevre ve Günahlar
     12. Acelecilik

B. RUHİ HASTALIKLARIN ÇARELERİ
     1. Manevî Temizlik
     2. İman
     3. İbadet
          a. Namaz
          b. Oruç
          c. Kurban
     4. Kur’an-ı Kerim Okumak
     5. Zikir ve Dua
     6. İhlâs
     7. Takvâ
     8. İhsân
     9. Sabır
          a. Bela ve Musibetlere Karşı Sabır
          b. İbadetlerdeki Meşakkatlere Karşı Sabır
          c. Şehevî Arzulara Karşı Sabır
          d. Allah Yolundaki Eziyetlere Karşı Sabır
     10. Telkîn

SONUÇ
KAYNAKÇA