Devletler, toplumları bir araya getiren siyasî düzenin üst kurumudur. Bu kurumun sevk ve idaresiyle ilgili her tür eylem ise siyasî yapıyı oluşturur. Bu yapının esasına aykırı olan veya işleyişini tehdit eden her tür fiil ise siyasî suçtur. Suç ve ceza dengesi göz önünde bulundurulduğunda, yakın tarihe kadar birçok siyasî rejim, bu suç faillerine diğer suçlara oranla daha ağır cezalar öngörmüşlerdir.

Savaş hukukunu dahi merhamet esası üzerine kuran İslâm hukuku, devleti yıkmaya yönelik olmadığı sürece, siyasî otorite aleyhine olan her tür fikri yapıyı daha ilk yıllarından itibaren düşünce zenginliği olarak değerlendirmiş, dünya üzerinde güçlünün haklı sayıldığı bu dönemlerde adî ve siyasî suç ayrımını yaparak siyasî suçlulara birtakım haklar bile tanımıştır.  

İslâm tarihinde yaşanan siyasî dalgalanmalara rağmen, ilahi otoritenin devlet yönetiminde ortaya koyduğu esaslar, zulmü değil adaleti esas alan siyasî yönetimlere ideal aşılayan bir rehber görevi üstlenmiştir.

 

İÇİNDEKİLER

 

KISALTMALAR

ÖNSÖZ

 

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

İSLÂM HUKUKUNDA SUÇ ve CEZANIN GENEL TEORİSİ

I. SUÇ KAVRAMI

A. Suçun Mahiyeti

B.  Suçun Unsurları

1. Suçun Kanunî Unsuru

2. Suçun Maddî Unsuru

3. Suçun Manevî Unsuru

4. Hukuka Aykırılık Unsuru

C. İslâm Hukukunda Suçların Tasnifi

1. Suça Öngörülen Ceza Açısından

a. Hadd Cezasını Gerektiren Suçlar

b. Kısas ve Diyet Gerektiren Suçlar

c. Ta’zir Cezasını gerektiren Suçlar

2. Manevî Unsur Açısından

3. Hareket Açısından

a. İcra Suçları

b. İhmal Suçları

c. İhmal Yoluyla İcra Suçları

4. İşleniş Hedefi Açısından

a. Şahıs (Kul) Haklarına Karşı İşlenen Suçlar

b. Kamu (Allah) Hakkına Karşı İşlenen Suçlar

5. İşleniş Gayesi Açısından

a. Adî Suçlar

b. Siyasî Suçlar

II. CEZA KAVRAMI

A. Cezanın Mahiyeti

B. Cezaların Taksimi

1. Konulmuş Hüküm Açısından

2. Aralarındaki Münasebet Açısından

3. İlgili Olduğu Hak ve Menfaatlerin Mahiyeti Açısından

C. Cezalandırma Amaçları

1. Umumî Önleme

2. Hususî Önleme

D. Cezalara Ait Temel İlkeler

1. Cezalarda Kanunîlik İlkesi

2. Cezalarda Şahsîlik İlkesi

3. Cezalarda Umumîlik İlkesi

 

İKİNCİ BÖLÜM

DEVLETE İSYAN SUÇUNUN MAHİYETİ ve UNSURLARI

I. DEVLETE İSYAN (BAĞY) KAVRAMI

A. İslâm Hukukunda ‘Bağy’ (Devlete İsyan) Kavramı

1. Sözlük Olarak

2. Terim Olarak

B. Türk Ceza Hukukunda Devlete İsyan Suçu

C. Batı Hukukunda Devlete İsyan Suçu

II. DEVLETE İSYAN SUÇUNA TARİHSEL BAKIŞ

A. Dört Halife Dönemi

1. Hz. Ebu Bekir Dönemi

2. Hz. Ömer Dönemi

3. Hz. Osman Dönemi

4. Hz. Ali Dönemi

B. Dört Halife Sonrası Dönem

1. Emevîler Dönemi

2. Abbasîler Dönemi

III. İSLÂM HUKUKUNDA DEVLET YÖNETİMİ

A. Devlet Başkanlığı (Hilafet)

B. Devlet Başkanı Seçiminde Esas Alınan Yöntemler

1. Seçim Yoluyla

2. Sâbık Devlet Başkanının Tayin ve Tespitiyle

3. Silah Zoruyla

C. Devlet Başkanında Aranan Nitelikler

1. İlim

2. Adalet

3. Bedensel Yeterlilik

4. İdarî Kabiliyet

5. Kureyş Soyuna Mensup Olmak

D. Devlet Yönetiminde İdarî ve Sosyal Sorumluluklar

1. Devlet Başkanının Görev ve Sorumlulukları

2. Toplumun İdareye Karşı Sorumlulukları

E. Devlet Başkanının Görev Süresi ve Görevden El Çektirilmesi   

1. Devlet Başkanının Görev Süresi

2. Devlet Başkanının Görevden Alınmasını Gerektiren Durumlar          

a. Adaletten Ayrılması

b. Bedensel Yetersizlik

c. İdarî Tasarruf Kaybı

3. Devlet Başkanını Görevden Alma Yetkisi ve Yöntemleri 

4. Zalim Yöneticiyle Mücadele

IV. DEVLET YÖNETİMİNİ YIKMAYA YÖNELİK DİĞER SUÇLAR 148

A. Devlet Yönetimini Dolaylı Yoldan Yıkmaya Yönelik Suç Olarak Yol Kesme (Hırâbe)       

1. Yol Kesme Suçunun Mahiyeti

2. Yol Kesme Suçuna Öngörülen Cezalar

B. Yol Kesme Suçunu Devlete İsyan Suçundan Ayıran Unsurlar 

V. DEVLETE İSYAN SUÇUNUN KONUSU ve HUKUKȊ DAYANAĞI 

A. Bağy (Devlete İsyan) Suçunun Konusu

B. Bağy Suçunun Hukukî Niteliği

C. Bağy Suçunun Faili ve Mağduru

D. Bağy Suçunun Hukukî Dayanağı

E. Bağy Fiilinin Suç Sayılmasıyla Korunan Hukukî Menfaat

VI. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ

A. Teşebbüs

B. İştirak

C. İctima

D. Suçun Tekerrürü

VII. DEVLETE İSYAN SUÇUNUN TEŞEKKÜLÜNDE ARANAN ŞARTLAR     

A. Suç Failleri ile İlgili Şartlar

1. Ceza Ehliyetini Haiz Olmaları

2. Müslüman Olmaları

3. Topluluk Olmaları

4. Güç ve Kuvvete (Mena’) Sahip Olmaları

5. Haklı Bir Yoruma (Tevil) Dayanmaları

B. Suç Mağduru ile İlgili Şartlar

1. İslâmî Usul ve Esaslara Uygun Göreve Gelmesi

2. Görev ve Yetkilerini Usulünce Yerine Getirilmesi

VIII. DEVLETE İSYAN SUÇUNUN UNSURLARI

A. Suçun Kanunî Unsuru

B. Suçun Maddî Unsuru

C. Suçun Manevî Unsuru

D. Hukuka Aykırılık Unsuru

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

DEVLET YÖNETİMİNİ YIKMAYA YÖNELİK EYLEMLERLE MÜCADELE ve HUKUKȊ SONUÇLARI

I. DEVLET YÖNETİMİNE İSYANIN HAZIRLIK SAFHASI

A. Karşıt Düşünce Oluşturma ve Yayma Faaliyetleri

B. Karşıt Düşünceye Bağlı Grup Oluşturup Güç Sağlama

C. Karşıt Düşünce Kapsamında Silahlı Eylemlerde Bulunma 

II. İSYANCILARLA MÜCADELE

A. Savaş Öncesi Çağrı

1. İsyancıları İtaate Davet

2. İsyancılara Zaman Tanınması

B. İsyanı Bastırmaya Yönelik Silahlı Mücadele

1. Kolluk Kuvvetlerinin İsyancılara Savaş Açması

a. İsyancılara Karşı Kullanılacak Savaş Silahları ve Taktikler   

b. Silahlı Mücadeleye Katılmayan İsyancıların Durumu    

c. Savaş Meydanında İsyancıların Safında Yer Alan Kadın ve Çocuklar         

d. İsyan Suçuna Katılan Yakın Akraba ile Silahlı Mücadele 

e. Kendi İçinde Bölünen İsyancılarla Mücadele

f. Ölen Kişinin Vücut Bütünlüğüne Zarar Verme (Müsle)     

2. İsyan Bastırılıncaya Kadar Silahlı Mücadelenin Devam Etmesi          

a. Suç Failinin Etkin Pişmanlık Göstermesi

b. Yaralanan veya Savaştan Kaçan İsyancılar

c. Savaş Sırasında Esir Alınan İsyancılar

d. Kendilerine Eman (Güvence) Verilen İsyancılar

e. Ateşkes Talebinde Bulunan İsyancılar

C. İsyancılarla Mücadelenin Diğer Benzer Silahlı Mücadelelerden Ayırt Edilmesi   

1. Müşriklerle Silahlı Mücadele

2. Mürted Ehliyle Silahlı Mücadele

3. Yol Kesen Eşkıyayla Silahlı Mücadele

III. İSYANCILARA YAPILACAK SATIŞ ve YARDIMLARIN ENGELLENMESİ 

A. İsyancılara Yapılan Silah ve Mühimmat Yardımı

B. Gayrı Müslimlerin İsyancılara Destek Vermesi

1. Zimmîlerin İsyancılara Destek Vermesi

2. Düşman Güçlerinin İsyancılara Destek Vermesi

C. Devletin Düşman Kuvvetlerin Desteğine Başvurması

IV. İSYANIN BASTIRILMASI ve HUKUKȊ SONUÇLARI

A. Yakalanan İsyancıların ve Onlara Ait Mallarının

Hukukî Durumu

1. Yakalanan İsyancıların Hukukî Durumları

2. Teslim Olan İsyancıların Hukukî Durumları

3. İsyancılardan Ele Geçen Mallara Yönelik Hukukî Sonuçlar  

a. Ele Geçirilen Silah ve Mühimmat

b. Ele Geçirilen Savaş Dışı Mallar

4. İsyan Suçunun Veraset Hakkına Etkisi

a. Devlet Gücü Askerinin İsyancılar Arasında Yer Alan Akrabasını Öldürmesi            

b. İsyan Suçu Failinin Devlet Gücünde Yer Alan Akrabasını Öldürmesi         

B. İsyancıların Sebep Olduğu Malî ve Bedenî Zararların Tazmini   

1. İsyan Dışında Oluşan Malî ve Bedenî Zararlar

2. İsyan Sırasında Oluşan Malî ve Bedenî Zararlar

C. İsyancıların İdarî ve Yargısal Tasarrufları

1. İsyancıların Hâkim Oldukları Bölgelerde İdarî Tasarrufları  

2. İsyancılar Tarafından Atanan Hâkimlerin

Hukukî Tasarrufları40

3. İsyancıların Şahitliğinin Hukukî Geçerliliği

D. İsyan Sırasında Ölenlerin Cenaze ve Defin İşlemleri

1. Devlet Gücünden Ölen Askerlerin Cenaze ve Defin İşlemleri             

2. İsyancılardan Ölen Kimselerin Cenaze ve Defin İşlemleri    

E. Savaş Sonrası İsyancılara Verilecek Ceza

SONUÇ

BİBLİYOGRAFYA