Elinizdeki kitap, Tûsî ile bazı filozof ve bilgin çağdaşları arasında karşılıklı olarak yazılmış risalelerden oluşan bir derlemedir. Bu derlemenin bize ihsas ettiği en önemli husus, o yüzyılda aslında ne kadar dinamik ve faal bir ilmî ortamın bulunduğu ve felsefe, mantık ve kelam araştırmalarının karşılıklı müzakerelerle geliştirildiği gerçeğidir. Bu yüzyılda bir İbn Sînâ değil, onlarca İbn Sînâ ile karşı karşıya bulunmaktayız. Tûsî dışında Ebherî, Kâtibî, Konevî, İbn Kemmûne, Semerkandî, Urmevî ve Kutbeddin Şirazî gibi birçok filozof felsefe ve mantık alanında ileriki asırlarda tedris edilen ve üzerine şerhler yazılan eserler ortaya koymuşlardır. Dönemin kimisi ünlü olan 18 düşünürü Tûsî’ye felsefe, mantık, kelam, tabiiyyat ve astronomiyle ilgili çeşitli konulara dair soruları içeren risaleler yazıp göndermişler, Tûsî de onlara cevabî risaleler yazıp göndermiştir.

Tûsî’nin felsefe, mantık ve kelam alanında Şerhu’l-İşârât ve’t-Tenbihât, Mantıku’t-Tecrid ve Tecrîdü’l-İtikâd gibi son derece değerli birçok hacimli kitabı olmasına rağmen bu risalelerin onun filozofluğu ve ilim adamlığı açısından ayrı bir yeri vardır. Bu risaleler, Tûsî’nin ilmî kariyerini de aşan bir önemi haizdir. Risaleler, dönemin felsefî ortamının verimlilik, canlılık ve dinamizmini göstermesi açısından çok önemlidir. Bunların araştırmacılar tarafından birlikte incelenip çalışılması halinde Müslümanlarda felsefenin hangi düzeye ulaştığı ve ne gibi konuların incelendiği konusunda bize doğru bilgiler verecektir.

İÇİNDEKİLER 

ÖNSÖZ

GİRİŞ: TÛSÎ VE BAZI ÇAĞDAŞLARI

A. Nasîreddin Tûsî’nin Hayatı, Eserleri ve İlmî Kişiliği

B. Nasîreddin Tûsî’nin Felsefî Konularda Mektuplaştığı Filozof ve Âlimler

RİSALELER

1. Anadolu’dan Gelen (Rûmî) Sorulara Cevaplar

2. Fahreddin Ebu Mansur Kazerûnî’nin Sorularına Cevaplar

3. Nureddin Ali Şiî’nin Sorularına Cevaplar

4. Bahaaddin Miyavî’nin Sorularına Cevaplar

5. İzzeddin Eburrıza Sa’d bin Mansur İbn Kemmune El-Bağdadî’nin Sorularına Cevaplar

6. Muhammed bin Hüseyin Musevî’nin Sorularına Cevaplar

7. Herat Kadısı Fahreddin Muhammed bin Abdullah Biyârî’nin Sorularına Cevaplar

8. Seyyid Rükneddin Esterâbâdî’nin Sorularına Cevaplar

9. Ali bin Süleyman Bahrânî’nin Sorularına Cevaplar -Bilgi Meselesinin Açıklanması-

10. Zorunlu Mevcudun İspatı Konusunda Nasîred­din Tûsî ile Necmeddin Kâtibî Arasında Geçen Müzakereler

11. Tıpla İlgili Soruların Cevapları

12. Sadreddin Konevî’nin Sorularına Cevaplar

13. Nasîreddin Tûsî’nin Şemseddin Hüsrevşahî’ye Soruları 

14. Cemaleddin Bahreynî’nin Sorularına Cevaplar 

15. İzzeddin Hasan Merağî’nin Nasîreddin Tûsî’ye Mektubu 

16. Hace Tûsî’nin Aynüzzeman Cîlî’ye Mektubu 

17. Nasîreddin Tûsî’nin Esirüddin Ebherî’ye Mektubu 

18. Bahreyn Kadısının Mektubuna Cevap 

19. Hâce Nasîreddin Tûsî’nin Hâce Reca Bozlak’a Mektubu 

20. Şemseddin Muhammed Kîşî’nin Sorularına Cevaplar

Muhtelif Risaleler 

1. Felsefenin Kısımları (İlimler Tasnifi) 

2. Yeryüzüne Ait Nefisler

3. Ayrık Aklın İspatı 

4. Bedenin Ölümünden Sonra Nefsin Bekası

5. Er-Risaletü’n-Nasîriyye [Ahlâk Risalesi]

Başvurulan Kaynaklar

Risalelerde Ele Alınan Konular