Geçmişi insanın varoluşundan daha kadim olan ve eser, yapıt ya da insanın olumlu ve olumsuz yönlerinin ortaya konulması şeklinde tanımlanan eleştiri hayatın her alanında yer almaktadır. Kur’an yorumunda ilk örneklerine sahabe döneminden itibaren rastlanılan eleştirinin, mezheplerin teşekkül etmeye başladığı hicri II. asırdan itibaren sıklıkla yapılmaya başlandığı ve hemen her tefsirde yer bulduğu görülmektedir. Kur’an yorumunda Sünni bakış açısının önemli temsilcilerinden olan ve tefsirde eleştiri geleneği açısından önemli bir konuma sahip İbnü’l-Müneyyir gibi hocalardan eğitim almış olan Ebû Hayyân el-Endelûsî de tefsirinde eleştiriye sıklıkla yer veren müfessirlerden birisidir. İbn Abbas gibi müfessirleri bile eleştiren Ebû Hayyân sahabe döneminden itibaren başta Zemahşerî olmak üzere çok sayıda müfessiri çeşitli gerekçelerle eleştirmektedir. Elinizdeki bu çalışmada Ebû Hayyân’ın Bahru’l-Muhît tefsirinde sahabe döneminden itibaren çeşitli müfessirlere yönelik eleştirileri kronolojik olarak ele alınmış ve bu eleştirilere yönelik çeşitli âlimlerin değerlendirmelerine yer verilmiştir.

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ 

GİRİŞ 

1. ELEŞTİRİ ÜZERİNE 

1.1. Eleştirinin Tanımı

1.2. Eleştirinin Önemi

1.3. Eleştirinin Amacı ve İşlevi 

1.4. Eleştiride Yöntem 

2. TEFSİR GELENEĞİNDE ELEŞTİRİ 

2.1. Hz. Peygamber ve Sahabe Döneminde Eleştiri  

2.2. Tâbîûn Döneminde Eleştiri 

2.3. Tedvîn ve Sonraki Dönemde Eleştiri 

2.4. Şerh ve Haşiye Türü Eserlerde Eleştiri 

2.5. Son Dönem Eserlerinde Eleştiri 

3. ENDÜLÜS TEFSİR GELENEĞİNDE ELEŞTİRİ

 

BİRİNCİ BÖLÜM

EBÛ HAYYÂN’IN HAYATI VE ESERLERİ 

1. EBÛ HAYYÂN’IN KİŞİSEL HAYATI    

1.1. Adı, Lakabı, Künyesi ve Nisbesi   

1.2. Doğumu   

1.3. Çocukluk ve Gençlik Dönemi ile Eğitimi

1.4. Ailesi        

1.5. Fiziki Yapısı           

1.6. Dinî, Ahlaki ve Ruhsal Yapısı       

1.7. Mezhebi Tutumu

1.8. Ölümü      

2. EBÛ HAYYÂN’IN İLMÎ HAYATI        

2.1. Hocaları   

2.2. Öğrencileri          

2.3. Eserleri     

3. EBÛ HAYYÂN’IN YAŞADIĞI DÖNEMDE ENDÜLÜS VE MISIR’DA SİYASİ, SOSYAL VE İLMÎ HAYAT

3.1. Ebû Hayyân’ın Yaşadığı Dönemde Siyasi Hayat

3.2. Ebû Hayyân’ın Yaşadığı Dönemde Sosyal Hayat

3.3. Ebû Hayyân’ın Yaşadığı Dönemde İlmi Hayat    

İKİNCİ BÖLÜM

TEFSİRDE ELEŞTİRİ GELENEĞİ AÇISINDAN BAHRU’L-MUHÎT VE EBÛ HAYYÂN         

1. TEFSİR VE TEFSİRDE ELEŞTİRİ GELENEĞİ AÇISINDAN BAHRU’L-MUHÎT   

2. ELEŞTİRMEN OLARAK EBÛ HAYYÂN          

2.1. Ebû Hayyân’ın Eleştirel Kimliğinin Oluşumunda Etkili Unsurlar

2.2. Ebû Hayyân’ın Eleştirilerinin Temel Dinamikleri            

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

EBÛ HAYYÂN’IN MÜFESSİRLERE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER   

1. EBÛ HAYYÂN’IN MÜFESSİRLERE GENEL OLARAK YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER        

1.1. Müfessirlere Tefsir Metodolojisi Açısından Yönelttiği Eleştiriler          

1.1.1. Ayetin Zahirini Terk Etmek 

1.1.2. Siyaka Aykırı Yorum Yapmak 

1.1.3. Yorumun Zayıf Olması  

1.1.4. Zorlama Yorum Yapmak          

1.1.5. Çelişkili Yorumlar Yapmak       

1.1.6. İstişhâd Yönteminde Hata Etmek        

1.1.7. Ayetteki Genel Anlamı Tahsis Etmek 

1.2. Müfessirlere Rivayetlere İlişkin Yönelttiği Eleştiriler

1.2.1. Hadise Aykırı Yorum Yapmak  

1.2.2. Selefin Yorumuna Aykırı Yorum Yapmak 

1.2.3. Sahih Olmayan Rivayetler Nakletmek

1.2.4. Yabancı Kültürlerin Eserlerinden Nakilde Bulunmak 

1.2.5. İsrailî Bilgilere Yer Vermek       

1.2.6. Rivayetlerde Hata Etmek         

1.2.7. Rivayetlere Aykırı Yorum Yapmak       

1.3. Müfessirlere Üsluba İlişkin Yönelttiği Eleştiriler

1.4. Müfessirlere Diğer Konularda Yönelttiği Eleştiriler       

1.4.1. Kur’an’da Yer Verilmeyen Konulardan Bahsetmek    

1.4.2. Garip Konulardan Bahsetmek

1.4.3. Tefsire Gereksiz Bilgileri Doldurmak   

1.4.4. Uzun Yorumlar Yapmak           

1.4.5. Ayet Hakkında Takdim-Tehir ve Kalp İddiasında Bulunmak 

2. EBÛ HAYYÂN’IN MÜFESSİRLERE ÖZEL OLARAK YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER 

2.1. EBÛ HAYYÂN’IN SAHABE VE TABİÛN DÖNEMİ MÜFESSİRLERİNE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER    

2.1.1. ABDULLAH B. ABBAS’A YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER       

2.1.1.1. Yorumun Uzak Olması          

2.1.1.2. Yorumun Zayıf Olması          

2.1.1.3. Yorumun Gerçeklerle Uyuşmaması

2.1.2. MÜCAHİD’E YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER

2.1.2.1. Yorum Metodu Açısından Yönelttiği Eleştiriler       

2.1.2.1.1. Yorumun Uzak Olması       

2.1.2.1.2. Yorumun Anlamsız Olması

2.1.2.1.3. Ayetteki Anlamı Tahsis Etmek       

2.1.2.2. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri          

2.1.3. DAHHÂK’A YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER   

2.1.3.1. Ayette Kalb İddiasında Bulunmak    

2.1.3.2. Yorumun Uzak Olması          

2.1.3.3. Yorumun Zayıf Olması          

2.1.4. HASAN-I BASRÎ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER   

2.1.4.1.Yorumun Ayette Açıkça Görülmemesi          

2.1.4.2. Yorumun Zayıf Olması          

2.1.4.3. Yorumun Fasit Olması          

2.1.5. KATÂDE’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER 

2.1.5.1. Yorumun Zayıf Olması          

2.1.6. SÜDDÎ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER     

2.1.6.1. Yorumun Anlamsız Olması   

2.1.6.2. İddiasında İleri Gitmek         

2.1.6.3. Ayetin Anlamını Tahsis Etmek          

2.2. EBÛ HAYYÂN’IN TEDVİN ve SONRAKİ DÖNEM MÜFESSİRLERİNE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER 2.2.1. MUKÂTİL B. SÜLEYMAN’A YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER    

2.2.1.1. Temelsiz Yorum Yapmak 

2.2.1.2. Yorum Hakkında Yeterince Düşünmemek   

2.2.2. KİSÂİ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER       

2.2.2.1. Kelime Türüne İlişkin Yorumlarına Yönelttiği Eleştiriler      

2.2.2.2. Sarfa İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.2.3. İʻrâba İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri           

2.2.3. EBÛBEKİR EL-ESAMM’A YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER 

2.2.3.1. Ayetin Delaletine Aykırı Yorum Yapmak 

2.2.3.2. Siyaka Aykırı Yorum Yapmak

2.2.3.3. Yorumun Zayıf Olması          

2.2.4. FERRÂ’YA YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER    

2.2.4.1. Tefsir Metodolojisi Açısından Yönelttiği Eleştiriler 

2.2.4.1.1. Ayeti Sahip Olmadığı Anlamda Yorumlamak 

2.2.4.2. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri  

2.2.4.2.1. Kelimenin Kökeni Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri    

2.2.4.2.2. Kelimenin Türü Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri        

2.2.4.2.3. Kelime Anlamı Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri         

2.2.4.2.4. Kelimenin Kullanımı Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri 3 

2.2.4.2.5. İʻrâb Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.4.3. Kıraatler Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri          

2.2.4.4. İstişhâd Yöntemine Yönelik Eleştirileri         

2.2.5. EBÛ UBEYDE’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER       

2.2.5.1. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri  

2.2.5.1.1. İştikâka İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri     

2.2.5.1.2. Kelime Anlamı İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri      

2.2.5.1.3. İʻrâb Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.5.1.4. Sarfa İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri         

2.2.5.2. Kıraatler Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri          

2.2.5.3. Diğer Konulardaki Eleştirileri            

2.2.6. AHFEŞ’E YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER       

2.2.6.1. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştiriler   

2.2.6.1.1. İştikâka İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri     

2.2.6.1.2 Kelime Anlamına İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri   

2.2.6.1.3. İʻrâb Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.6.2. Kıraatler Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri          

2.2.6.3. Diğer Konulardaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri 

2.2.7. TABERÎ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER    

2.2.7.1. Tefsir Metodolojisine İlişkin Eleştirileri        

2.2.7.1.1. Ayetin Zahirine Aykırı Yorum Yapmak      

2.2.7.2.2. Ayeti Şâz Görüş ile Tefsir Etmek 

2.2.7.2.3. Uzak Yorum Yapmak         

2.2.7.2.4. Ayetten Yanlış Çıkarımda Bulunmak         

2.2.7.3. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri  

2.2.7.3.1. Kelime Anlamına İlişkin Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri          

2.2.7.3.2. Sarfa İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri         

2.2.7.3.3. İʻrâb Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.7.4. Kıraatler Hakkındaki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri          

2.2.7.5. Rivayetlere İlişkin Eleştirileri

2.2.7.5.1. Rivayeti Senetsiz Nakletmek         

2.2.7.5.2. Garip Bilgiler Aktarmak     

2.2.7.6. Üsluba İlişkin Eleştirileri       

2.2.7.7. Müfessirlere Yönelttiği Eleştirilere Yönelik Eleştirileri        

2.2.8. ZECCÂC’A YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER    

2.2.8.1. Tefsir Metodolojisine Yönelik Eleştirileri     

2.2.8.1.1. Ayetin Siyakını Dikkate Almamak  

2.2.8.1.2. Ayette Takdîm-Tehir İddiasında Bulunmak 

2.2.8.1.3. Uzak Yorum Yapmak         

2.2.8.1.4. Zayıf Yorum Yapmak          

2.2.8.1.5. Hadise Aykırı Yorum Yapmak        

2.2.8.1.6. Ayet Hakkında Takdirde Bulunmak           

2.2.8.1.7. Çelişkili Yorum Yapmak     

2.2.8.2. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri 

2.2.8.2.1. Kelime Anlamına İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri  

2.2.8.2.2. Sarfa İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri         

2.2.8.2.3. İʻrâba İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri        

2.2.8.3. Kıraatlere İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri     

2.2.8.4. Diğer Konulardaki Eleştirileri            

2.2.8.4.1. Kopya Çekerek Yorumu Uzatmak

2.2.8.4.2. Şiirin Değiştirildiğini İddia Etmek  

2.2.8.4.3. İʻtizâlî Yorum Yapmak        

2.2.9. EBÛ MÜSLİM el-ISFAHÂNÎ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER         

2.2.9.1. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri 

2.2.9.1.1. Kelime Anlamına İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri  

2.2.9.1.2. İʻrâba İlişkin Yorumlara Yönelik Eleştirileri           

2.2.9.2. Diğer Konulardaki Yorumlarına İlişkin Eleştirileri    

2.2.9.2.1. Ayetin Zahirine Aykırı Yorum Yapmak      

2.2.9.2.2. İʻtizâlî Yorum Yapmak        

2.2.10. MÂTÜRÎDÎ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER        

2.2.10.1. Tefsir Metodolojisi Açısından Yönelttiği Eleştiriler 

2.2.10.1.1. Ayetten Fıkhî Hüküm Çıkarmak 

2.2.10.1.2. Ayetteki Genel Anlamı Tahsis Etmek 

2.2.10.1.3. Yorumda Hata Etmek      

2.2.10.2. Dilbilimsel Yorumlarına İlişkin Eleştirileri 

2.2.11. CASSÂS’A YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER   

2.2.11.1. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.11.2. Fıkhî Yorumlarına Yönelik Eleştirileri         

2.2.11.3. Diğer Konulardaki Eleştirileri         

2.2.11.3.1. Mutezileye Meyletmek 

2.2.11.3.2. Mezhebini Desteklemek  

2.2.11.3.3. Yorumu Uzatmak

2.2.11.3.4. Yanlış Bilgi Nakletmek     

2.2.12. KADI ABDÜLCABBÂR’A YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER     

2.2.12.1. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.12.2. Kelâmî Yorumlarına Yönelik Eleştirileri      

2.2.12.2.1. Tevhid İlkesi Eksenindeki Yorumlarına Yönelik Eleştiriler          

2.2.12.2.2. Adalet İlkesi Eksenindeki Yorumlarına Yönelik Eleştiriler          

2.2.12.2.3. el-Menzile Beyne’l-Menzileteyn İlkesi Eksenindeki Yorumlarına Yönelik Eleştiriler 

2.2.12.3. Eleştirilerine Yönelik Eleştiriler 

2.2.13. MEKKÎ B. EBÎ TÂLİB’E YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER        

2.2.13.1. Tefsir Metodolojisine Yönelik Eleştirileri 

2.2.13.1.1. Ayetin Mefhumundan Uzak Yorum Yapmak      

2.2.13.1.2. Ayette Takdim-Tehir Olduğu İddiasında Bulunmak 

2.2.13.2. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.13.2.1. Kelime Türüne İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri    

2.2.13.2.2. İʻrâba İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri      

2.2.14. MÂVERDÎ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER          

2.2.14. KUŞEYRÎ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER            

2.2.14.1. İşârî Yorumlarına Yönelik Eleştirileri          

2.2.14.2. Kıraatlere İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri 

2.2.15. RÂGIB el-ISFAHÂNÎ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER      

2.2.15.1. Tefsir Metodolojisine Yönelik Eleştirileri   

2.2.15.1.1. Ayeti Sûfîlerin Yorumuna Benzer Biçimde Tefsir Etmek

2.2.15.1.2. Ayeti Bâtınîlerin Yorumuna Benzer Biçimde Tefsir Etmek         

2.2.15.1.3. Ayetten İʻtizâlî Çıkarım Yapmak  

2.2.15.2. Kelâmî Yorumlarına Yönelik Eleştirileri      

2.2.16. ZEMAHŞERÎ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER      

2.2.16.1. Tefsir Metodolojisine Yönelik Eleştirileri 

2.2.16.1.1. Ayetin Zahirine Aykırı Yorum Yapmak 

2.2.16.1.2. Ayetin Lafzında Olmayan Yorumu Yapmak        

2.2.16.1.3. Uzak Yorum Yapmak       

2.2.16.1.4. Garip Yorum Yapmak      

2.2.16.1.5. Zorlama Yorum Yapmak  

2.2.16.1.6. Çelişkili Yorum Yapmak   

2.2.16.1.7. Ayetteki Anlamı Tahsis Etmek     

2.2.16.1.8. Ayette Takdim-Tehir İddiasında Bulunmak 

2.2.16.1.9. Ayet Hakkında Kalb İddiasında Bulunmak          

2.2.16.1.10. Ayeti Tahrif Etmek         

2.2.16.1.11. Benimsenmeyen Görüşü Tercih Etmek

2.2.16.2. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.16.2.1. Kelime Anlamına İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri            

2.2.16.2.2. Kelimenin Kökenine İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri       

2.2.16.2.3. Sarfa İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri       

2.2.16.2.4. İʻrâba İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri      

2.2.16.2.5. Belagate İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.16.3. Fıkhî Yorumlarına Yönelik Eleştirileri         

2.2.16.4. Kelâmî Yorumlarına Yönelik Eleştirileri      

2.2.16.4.1. Tevhid İlkesi Eksenindeki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri         

2.2.16.4.2. Adalet İlkesi Eksenindeki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri         

2.2.16.4.3. Vaad-Vaîd İlkesi Eksenindeki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri 

2.2.16.4.4. el-Menzile beyne’l-Menzileteyn İlkesi Eksenindeki Yorumlarına Yönelik Eleştirileri 

2.2.16.5. Kıraatlere İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri   

2.2.16.6. Rivayetlere Yönelik Eleştirileri        

2.2.16.7. Üsluba Yönelik Eleştirileri   

2.2.16.7.1. Allah İçin Uygun Olmayan İfadeler Kullanmak 

2.2.16.7.2. Peygamberlerin Konumuna Yakışmayacak Yorumlar Yapmak  

2.2.16.7.3. Kur’an’a Yakışmayan Yorumlar Yapmak

2.2.16.7.4. Âlimlere Karşı Edepsizlik Yapmak            

2.2.16.7.5. İfadelerinin Kapalı Olması           

2.2.16.8. Eleştirilerine Yönelttiği Eleştiriler   

2.2.16.9. Diğer Konularda Yönelttiği Eleştirileri        

2.2.16.9.1. Ayet Hakkında Yeterli Açıklama Yapmamak       

2.2.16.9.2. Hz. Peygamberin ve Cumhurun Yorumunu Kabul Etmemek     

2.2.16.9.3. Tarihi Verilere Aykırı Yorum Yapmak      

2.2.16.9.4. Tabiatçıların/Dehrîlerin Görüşlerine Meyletmek           

2.2.16.9.5. Şiirle İstişhâd Yönteminde Hata Etmek   

2.2.16.9.6. Yorumu Uzatmak

2.2.16.9.7. Gereksiz Konulara Dalmak          

2.2.16.9.8. Yorumda Tekrara Düşmek          

2.2.16.9.9. Yorumu Süslemek            

2.2.16.9.10. Dili Yanlış Kullanmak     

2.2.16.9.11. Garip Istılahlar Kullanmak         

2.2.16.9.12. Istılahları Karıştırmak    

2.2.16.9.13. İntihalde Bulunmak       

2.2.16.9.14. Bilgileri Tahrif Etmek     

2.2.17. İBN ATİYYE’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER       

2.2.17.1. Tefsir Metodolojisine Yönelik Eleştirileri   

2.2.17.1.1 Yorumun Ayette Açık Olmaması 

2.2.17.1.2. Kur’an’ın Zahirine Aykırı Yorum Yapmak

2.2.17.1.3. Ayette Muhtemel Olmayan Yorumu Yapmak    

2.2.17.1.4. Çelişkili Yorum Yapmak   

2.2.17.1.5. Orijinal Yorum Yapamamak        

2.2.17.1.6. Yorumu Yüzeysel Yapmak           

2.2.17.1.7. Yeterli Açıklama Yapmamak       

2.2.17.1.8. Ayet Hakkında Takdirde Bulunmak         

2.2.17.2. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.17.2.1. Kelime Anlamına İlişkin Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri        

2.2.17.2.2. Kelimenin Türüne İlişkin Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri 

2.2.17.2.3. Kelimenin Kullanımına İlişkin Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri           

2.2.17.2.4. Sarfa İlişkin Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri   

2.2.17.2.5. İʻrâb’a İlişkin Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri

2.2.17.2.6. Belagate İlişkin Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.17.3. Fıkhî Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri      

2.2.17.4. Kıraatler Konusundaki Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri

2.2.17.5. Rivayetlere Yönelik Eleştirileri        

2.2.17.6. Üsluba Yönelik Eleştirileri   

2.2.17.7. Diğer Konulardaki Eleştirileri         

2.2.17.7.1. Yorumu Uzatmak

2.2.17.7.2 Arapçayı Yanlış Kullanmak           

2.2.17.7.3. Istılahı Yanlış Kullanmak  

2.2.17.7.4. Yanlış Bilgi Nakletmek     

2.2.17.7.5. Şiirle İstişhâd Yönteminde Hata Etmek   

2.2.17.7.6. İntihalde Bulunmak         

2.2.18. FAHREDDİN RÂZÎ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER         

2.2.18.1. Tefsir Metodolojisine Yönelik Eleştirileri   

2.2.18.1.1. Ayetin Hedefine ve Anlamına Aykırı Yorum Yapmak     

2.2.18.1.2. Ayetin Zahirine Aykırı Yorum Yapmak    

2.2.18.1.3. Orijinal Bir Yorum Getirememek

2.2.18.1.4. Arap Diline ve Arapların Anlayışına Uzak Yorum Yapmak          

2.2.18.2. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri 

2.2.18.2.1. Kelime Anlamına İlişkin Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri        

2.2.18.2.2. Sarfa İlişkin Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri   

2.2.18.2.3. İʻrâba Yorumlarına Yönelttiği Eleştirileri

2.2.18.3. Kelâmî Yorumlarına Yönelik Eleştirileri      

2.2.18.4. Felsefî Yorumlarına Yönelik Eleştirileri      

2.2.18.5. Üsluba Yönelik Eleştirileri   

2.2.18.6. Diğer Konulardaki Eleştirileri         

2.2.18.6.1. Yorumu Uzatmak

2.2.18.6.2. Gereksiz Bilgilere Yer Vermek     

2.2.18.6.3. İntihalde Bulunmak         

2.2.19. KURTUBÎ’YE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER           

2.2.19.1. Dilbilimsel Yorumlarına Yönelik Eleştirileri

2.2.19.2. Diğer Konulardaki Eleştirileri 

2.2.19.2.1. Ayetteki Hedefi Kavrayamama 

2.2.19.2.2. Eleştirilerine Yönelttiği Eleştiriler            

3. EBÛ HAYYÂN’IN MÜFESSİRLERE YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER 

SONUÇ

KAYNAKÇA      

DİZİN